 |
| Φωτογραφία από τον αργαλειό από το Λαογραφικό Μουσείο, της βίλας "Θέα" στο Κάτω Σαμικό |
Ο αργαλειός ειναι μια "μηχανή" που χρησιμοποιούνταν για την ύφανση σε παλαιότερες εποχές και περισσότερο κατά την προβιομηχανική εποχή.
Στις αγροτικες περιοχες οπως τα χωρια μας έπαιζε σημαντικό ρόλο στην οικονομία καθώς ήταν ο μόνος τρόπος ύφανσης και κλωστοϋφαντουργίας.
Ο παλαιότερος αργαλειός είναι ξύλινος και κινείται με μυϊκή ενέργεια.
Σώζονται ελάχιστοι σήμερα σε μουσεία Λαϊκής τέχνης, όπως είναι αυτό στην Ανδρίτσαινα, και κινδυνεύουν να χαθούν στις μέρες μας, αφού δεν χρησιμοποιείται πλέον και έχει αντικατασταθεί από τις καινούργιες και πιο εξελιγμένες μηχανές ύφανσης.
Πάμε λοιπόν να δούμε από τι αποτελείται ένας κλασσικός αργαλειός:
Αντιά, δύο στρογγυλά ξύλα με διάμετρο 10-15 εκατοστών που στο ένα άκρο έχουν τετράγωνη κατάληξη με τέσσερις τρύπες. Στο μπροστινό (προστάντι), που το συγκρατεί η κουρούνα, τυλίγεται το υφαντό καθώς φτιάχνεται, ενώ το άλλο στο πίσω μέρος (πισάντι), πάνω στο οποίο τυλίγεται το στημόνι, το συγκρατεί η ποταμίστρα.
Κουρούνα: κοντόχοντρο κυλινδρικό ξύλο που στηρίζει το «προστάντι» και το συγκρατεί.
Ποταμίστρα: μακρύ κυλινδρικό ξύλο που στηρίζει και συγκρατεί το «πισάντι».
Χτένι: παραλληλόγραμμο με ύψος 10-12 εκατοστά περίπου, με πλήθος από λεπτά δόντια από καλάμι που προσαρμόζονται σε δύο στενά παράλληλα καλάμια ή ξύλα.
Μιτάρια: κυλινδρικά ξύλα παράλληλα μεταξύ τους που πάνω τους είναι δεμένοι πολλοί λεπτοί σπάγκοι. Ανάλογα με το υφαντό άλλοτε χρησιμοποιούσαν δύο και άλλοτε τέσσερα.
Ξυλόχτενο: δύο οριζόντια ξύλα με αυλακιές. Αυτά δένονταν με δύο μικρότερα ξύλα κάθετα. Μέσα τους προσαρμόζεται και κλειδώνει το χτένι με το οποίο χτυπιέται το υφάδι.
Σαΐτα: ξύλο ελλειψοειδές που ήταν σκαμμένο εσωτερικά και κατά μήκος συγκρατούσε μια βέργα. Στη βέργα τύλιγαν το βαμβακερό νήμα που με το πέταγμα περνούσε μέσα στο στημόνι.
Μασούρι: ξύλο λεπτό, μήκους 40-50 εκατοστών που τύλιγαν πάνω του το μάλλινο νήμα που με το πέταγμα περνούσε μέσα στο στημόνι.
Ποδαρικά: δύο μικρά ξύλα συνδεδεμένα με τα μυτάρια που τα πατούσαν διαδοχικά. Έτσι άνοιγε το στημόνι (το στόμα) για να περνάει η σαΐτα.
Στις αγροτικες περιοχες οπως τα χωρια μας έπαιζε σημαντικό ρόλο στην οικονομία καθώς ήταν ο μόνος τρόπος ύφανσης και κλωστοϋφαντουργίας.
Ο παλαιότερος αργαλειός είναι ξύλινος και κινείται με μυϊκή ενέργεια.
Σώζονται ελάχιστοι σήμερα σε μουσεία Λαϊκής τέχνης, όπως είναι αυτό στην Ανδρίτσαινα, και κινδυνεύουν να χαθούν στις μέρες μας, αφού δεν χρησιμοποιείται πλέον και έχει αντικατασταθεί από τις καινούργιες και πιο εξελιγμένες μηχανές ύφανσης.
 |
| Μουσείο Ανδρίτσαινας- Αργαλειός |
Πάμε λοιπόν να δούμε από τι αποτελείται ένας κλασσικός αργαλειός:
Αντιά, δύο στρογγυλά ξύλα με διάμετρο 10-15 εκατοστών που στο ένα άκρο έχουν τετράγωνη κατάληξη με τέσσερις τρύπες. Στο μπροστινό (προστάντι), που το συγκρατεί η κουρούνα, τυλίγεται το υφαντό καθώς φτιάχνεται, ενώ το άλλο στο πίσω μέρος (πισάντι), πάνω στο οποίο τυλίγεται το στημόνι, το συγκρατεί η ποταμίστρα.
Κουρούνα: κοντόχοντρο κυλινδρικό ξύλο που στηρίζει το «προστάντι» και το συγκρατεί.
Ποταμίστρα: μακρύ κυλινδρικό ξύλο που στηρίζει και συγκρατεί το «πισάντι».
Χτένι: παραλληλόγραμμο με ύψος 10-12 εκατοστά περίπου, με πλήθος από λεπτά δόντια από καλάμι που προσαρμόζονται σε δύο στενά παράλληλα καλάμια ή ξύλα.
Μιτάρια: κυλινδρικά ξύλα παράλληλα μεταξύ τους που πάνω τους είναι δεμένοι πολλοί λεπτοί σπάγκοι. Ανάλογα με το υφαντό άλλοτε χρησιμοποιούσαν δύο και άλλοτε τέσσερα.
Ξυλόχτενο: δύο οριζόντια ξύλα με αυλακιές. Αυτά δένονταν με δύο μικρότερα ξύλα κάθετα. Μέσα τους προσαρμόζεται και κλειδώνει το χτένι με το οποίο χτυπιέται το υφάδι.
Σαΐτα: ξύλο ελλειψοειδές που ήταν σκαμμένο εσωτερικά και κατά μήκος συγκρατούσε μια βέργα. Στη βέργα τύλιγαν το βαμβακερό νήμα που με το πέταγμα περνούσε μέσα στο στημόνι.
Μασούρι: ξύλο λεπτό, μήκους 40-50 εκατοστών που τύλιγαν πάνω του το μάλλινο νήμα που με το πέταγμα περνούσε μέσα στο στημόνι.
Ποδαρικά: δύο μικρά ξύλα συνδεδεμένα με τα μυτάρια που τα πατούσαν διαδοχικά. Έτσι άνοιγε το στημόνι (το στόμα) για να περνάει η σαΐτα.
Γεωργία Βασιλακοπούλου-Αθανασία Αγγελοπούλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου