ΚΕΡΑΜΙΚΑ
ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
Η
άργιλος…
Άμορφο φυσικό υλικό που αποτελείται από ενώσεις του αργιλίου
(Al), πυριτίου (Si), υδρογόνου (H),οξυγόνου (Ο).
Κατά τη διαμόρφωση των
εδαφών τα αργιλοπυριτικά πετρώματα αναμειγνύονται με:
-οξείδια και
υδροξείδια μετάλλων: σιδήρου (Fe), μαγγανίου (Mn),
χρωμίου (Cr)
- αλκάλια: κάλιο (K), νάτριο (Na)
- αλκαλικές
γαίες: μαγνήσιο (Mg),ασβέστιο(Ca)
- οξέα και άλατα
- οργανικές ύλες ή οργανικά κολλοειδή
Ο πηλός…
Το αργιλόχωμα όταν αναμειχθεί με νερό, μετατρέπεται σε εύπλαστη
μάζα που θυμίζει λάσπη και μπορεί να πάρει οποιαδήποτε μορφή και σχήμα. Όταν ο
πηλός στεγνώσει σκληραίνει, μπορεί να ψηθεί και να παραμείνει αναλλοίωτος με το
χρόνο, όπως δείχνουν και τα τόσα ευρήματα από την αρχαιότητα.
Η κεραμική…
Είναι μια πανάρχαια
τέχνη που χρησιμοποιεί ως πρώτη ύλη το αργιλόχωμα, δηλαδή
άργιλο με προσμείξεις. Αποτελεί μια από τις αρχαιότερες τέχνες του ανθρώπου, κοινή σε όλους τους λαούς λόγω
της αφθονίας της πρώτης ύλης.
Στην ουσία ο άνθρωπος από την Προϊστορική εποχή, χρησιμοποιώντας το πιο
απλό και άμεσο υλικό -το χώμα, με υποτυπώδη επεξεργασία -λίγο νερό, μπορούσε να
το μετατρέψει σε πηλό και να δημιουργήσει έργα.
Ο εύπλαστος πηλός, το υγρό
αργιλώδες χώμα, απασχόλησε τον άνθρωπο τουλάχιστον από την Ανώτερη Παλαιολιθική
εποχή .
Οι προσπάθειές του να σταθεροποιήσει τη μορφή των σκευών που κατασκεύαζε
από πηλό συνδέονται με την πυροτεχνολογία, το ψήσιμο δηλαδή στη φωτιά, είναι
μακροχρόνιες και ευοδώνονται στη διάρκεια της Νεολιθικής εποχής, αρχικά στην
Εγγύς Ανατολή (αρχές 7ης χιλιετίας π.Χ.) και στη συνέχεια στην περιοχή του
Αιγαίου (τέλη 7ης χιλιετίας π.Χ.).
Τμήμα κλιβάνου παραγωγής κεραμικών κατά τη
Μέση Νεολιθική Εποχή
Κάθε λαός, για τις
καθημερινές του ανάγκες, δημιούργησε σκεύη στα οποία αποτύπωσε τα ιδιαίτερα
χαρακτηριστικά του. Θραύσματα κεραμικών, που βρέθηκαν σε ένα σπήλαιο της Κίνας και χρονολογήθηκαν ότι έχουν ηλικία περίπου
17.500 - 18.300 ετών, μεταφέρουν κατά τουλάχιστον 1.000 χρόνια στο παρελθόν την
«αυγή» της τέχνης της αγγειοπλαστικής και θεωρούνται τα αρχαιότερα στον κόσμο.
Η κεραμική στην Ελλάδα
Στον τόπο μας η κεραμική είναι γνωστή περίπου από το 6.000 π.Χ.
και το όνομά της το χρωστά στον Κέραμο.
Ο πηλός, η πρώτη ύλη των σκευών αυτών, υπήρχε άφθονος σε
πολλά μέρη του ελληνικού κόσμου και μάλιστα ήταν συχνά εξαιρετικής ποιότητας,
δίνοντας την ευκαιρία στους Έλληνες να δημιουργήσουν πλήθος αδιακόσμητων και
διακοσμημένων αγγείων, για την κάλυψη κυρίως των καθημερινών οικιακών τους
αναγκών.
Στον
Ελλαδικό χώρο, η αγγειοπλαστική αρχικά ακμάζει στην Κρήτη στα πρώτα Μινωικά
χρόνια 3000-2100π.Χ. και φτάνει στη μεγαλύτερη ακμή της στα μέσα Μινωικά 2100-1580
π.Χ. με την μορφή κυρίως πήλινων σκευών.
Παρατηρώντας τις πρώτες ύλες (άργιλο-
πηλό), τις φόρμες και την τεχνική κατασκευής (ειδικά των μεγάλων πιθαριών),
αλλά και τον τρόπο ψησίματος που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι πρόγονοί μας,
νιώθουμε ότι η μοναδική αυτή τέχνη έχει περάσει δια μέσου των αιώνων χωρίς
ριζικές αλλαγές και συνεχίζεται ακόμα και σήμερα στον τόπο μας.
Δημιουργίες από χώμα, νερό, αέρα και φωτιά…
Στα
πλαίσια της εργασίας «Τέχνη και φυσικές επιστήμες - έμπνευση και εφαρμογή», αποφασίσαμε
να ασχοληθούμε με τον πηλό και τα κεραμικά.
Δημιουργήσαμε λοιπόν
έργα, από το πιο απλό υλικό που μπορεί να φανταστεί κανείς :το χώμα. Δημιουργίες,
από μια άμορφη μάζα πηλού, που σταδιακά άρχισε να μεταμορφώνεται με τα ίδια μας
τα χέρια σε κάτι μοναδικό.
Το πλάσιμο του πηλού
Αφού αναμείξαμε
το αργιλόχωμα με νερό και δημιουργήθηκε εύπλαστος πηλός, αρχίσαμε να του δίνουμε μορφή.
Όλα
τα έργα μας είναι εμπνευσμένα από τη φυσική και τη χημεία. Φτιάξαμε σφαιρικές και
κωνικές φιάλες, μια διάταξη απόσταξης, προσομοιώματα μορίων, ζυγαριά, μανόμετρο, το νήμα της
στάθμης.
Με αυτόν τον τρόπο, εκτός από την γνωριμία μας
με τον πηλό και τα κεραμικά, ήρθαμε σε επαφή με αντικείμενα και έννοιες της
φυσικής και της χημείας και προσπαθήσαμε να τα αποδώσουμε με μια άλλη, πιο
καλλιτεχνική ματιά!
Το ψήσιμο των κεραμικών
Όταν
ολοκληρώθηκαν οι κατασκευές μας, αφήσαμε τα αντικείμενα στον αέρα να ξηρανθούν καλά
και στην συνέχεια τα ψήσαμε σε ειδικούς φούρνους σε θερμοκρασία περίπου 980- 1000οC.
Το
ψήσιμο δημιουργεί στα αντικείμενα από άργιλο διάφορες φυσικές και χημικές αλλοιώσεις, με τελικό αποτέλεσμα τη μετατροπή
του απορροφητικού και εύπλαστου υλικού σε πορώδες και σκληρό. Η παρουσία των
ενώσεων του σιδήρου δίνει στην άργιλο τα γνωστά χρώματά της. Με τη θέρμανση, οι
ενώσεις του σιδήρου μετατρέπονται κατά το μεγαλύτερο μέρος σε οξείδια του
σιδήρου που προσδίδουν στα πήλινα ψημένα αντικείμενα το χαρακτηριστικό κόκκινο
χρώμα τους.
Ευχαριστούμε πολύ τον κύριο Παναγιωτόπουλο, που προσέφερε αφιλοκερδώς και με εξαιρετική
προθυμία, τον πηλό, αλλά και την τεχνογνωσία και το ψήσιμο των κεραμικών.
Το βάψιμο των κεραμικών
Για να αποκτήσουν
τα κεραμικά γυαλιστερή επιφάνεια με όμορφα χρώματα και σχήματα, επικαλύπτονται
με κατάλληλα υλικά και ψήνονται ξανά σε θερμοκρασία 1030- 1050οC.
Εμείς βάψαμε μόνο
κάποια κεραμικά με μια πιο απλή τεχνική, οπότε δεν χρειάστηκε να ψηθούν ξανά.
Τελικό στάδιο - συναρμολόγηση
διατάξεων
Μετά την ολοκλήρωση και του βαψίματος των
κεραμικών, περάσαμε στην τελική φάση της εργασίας μας. Την συναρμολόγηση
κάποιων διατάξεων όπως το μανόμετρο, τη ζυγαριά, το νήμα της στάθμης. Φτιάξαμε
τα προσομοιώματα των μορίων και την συσκευή απόσταξης.
Χρησιμοποιήσαμε
γυάλινους σωλήνες, πώματα από φελλό, ξύλινα καλαμάκια, διάφορα νήματα.
Μετρήσαμε, ζυγίσαμε, κόψαμε, κολλήσαμε και τελικά δημιουργήσαμε…
Η εργασία μας έφτασε κάπως έτσι στο τέλος
της. Σε όλη αυτή την προσπάθεια συνεργάστηκε μαζί μας και η καθηγήτριά μας των
εικαστικών η οποία μας πρόσφερε πολύτιμη βοήθεια. Το αποτέλεσμα της συνάντησης
των φυσικών επιστημών με την τέχνη, είναι αυτά τα έργα που σας παρουσιάζουμε
σήμερα.
Για μας, η εργασία αυτή ήταν η ευκαιρία να δούμε
τη φυσική και τη χημεία, μέσα από τη μαγεία της κεραμικής και τη χαρά του να
«γεννάς» κάτι, να το πλάθεις με τα ίδια σου τα χέρια από το μηδέν. Πλάθοντας
τον πηλό, γνωρίσαμε την ενέργεια, την πίεση, τη μάζα, τα άτομα, τα μόρια με
τρόπο διαφορετικό! Και ναι, μπορούμε τελικά να πούμε ότι οι φυσικές επιστήμες
δεν είναι μόνο νόμοι, τύποι, ασκήσεις και χημικές αντιδράσεις που κάποιες φορές
μας δυσκολεύουν. Είναι πηγή έμπνευσης και αυτή ίσως να είναι η μαγεία τους! Ελπίζουμε
να καταφέραμε να μεταφέρουμε λίγη απ’ τη μαγεία αυτή και σε σας…
Οι μαθητές της ομάδας:
Αγγελοπούλου Αριστέα
Μπαχούρος Νίκος
Μπράνου Ευαγγελία
Σεσσές Γιώργος
Σκούφη Μαρία
Σκούφη Στεφανία
Σταικοπούλου Σερίνα
Φουρκαλίδη Χριστίνα
Χήνου Έλενα
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου